โรคระบาดที่ปรากฏในพระสูตร รัตนสูตร

โรคระบาดที่เกิดขึ้นในยุคนี้ ที่ทำให้ผู้คนติดเชื้อโรคร้ายล้มตายกันเป็นจำนวนมาก ในสมัยพุทธกาลก็ยังมีปรากกฎ ดังเช่นในรัตนสูตร พระสูตรที่กล่าวถึงภัยอันเกิดจากโรคระบาด

**แว่นแคว้นวัชชีที่กษัตริย์ลิจฉวีปกครองร่วมกัน

เมืองเวสาลีปกครองโดยกษัตริย์ลิจฉวี
แบ่งการปกครองด้วยการปกครองเป็นทีม 
แบ่งเป็นทีมกษัตริย์ลิจฉวี ที่ร่วมกันปกครอง 7,707 พระองค์
ทีมสภาขุนนาง
ทีมสภาประชาชน
แต่ละทีม มีธรรมะ ประจำทีม
อยู่ร่วมกันโดยใช้หลักสามัคคีธรรม เลยทำให้อยู่กันอย่างร่มเย็นเป็นสุข ชาวเมืองสุขภาพแข็งแรงอุดมสมบูรณ์ในเรื่องข้าวปลาอาหาร
ช่วยเหลือเกื้อกูลกันมาช้านานเป็นเมืองที่มีเศรษฐกิจดี

** เวสาลีประสบภัย สามอย่าง

บ้านเมืองร่มเย็นเป็นสุข ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว พืชผักอุดมสมบูรณ์
ต่อมาเกิดภัยแล้ง ข้าวกล้าแห้งตาย น้ำเหือดแห้ง เกิดโรคระบาด คนจนตายก่อน
อมนุษย์เข้ามากินศพ
ภัย 3อย่าง
ทุพภิกขภัย
อมนุสสภัย
โรคภัยเบียดเบียน

ภัยเหล่านี้ไม่เคยบังเกิดขึ้นมาก่อนถึงชั่ว 7 รัชกาล

****ทูลอัญเชิญพระพุทธเจ้าเสด็จสู่เวสาลี

สภาทั้งสามสภาร่วมประชุมหาข้อผิดพลาดในเรื่องธรรม สำรวจว่าสภาใดที่ทำผิดธรรมะของแต่ละฝ่าย เหตุใดจึงเกิดทุพภิกขภัยแต่ไม่พบข้อบกพร่อง

ต่อมาได้มีการประชุมกันและสรุปได้ดังนี้ "....ได้ยินว่า พระพุทธเจ้าเสด็จอุบัติแล้วในโลก, พระผู้มีพระภาคเจ้านั้นทรงแสดงธรรมเพื่อประโยชน์เกื้อกูลแก่ปวงสัตว์ ทรงมีฤทธิ์มาก มีอานุภาพมาก พอพระองค์ย่างพระบาทลงเท่านั้น ภัยทุกอย่าง ก็จะระงับไป..."

กษัตริย์ลิจฉวี ได้เข้าเฝ้าพระเจ้าพิมพิสาร ขอทูลเชิญพระพุทธเจ้าเสด็จสู่เวสาลี

พระเจ้าพิมพิสารได้จัดเตรียมงานส่งเสด็จพระพุทธเจ้าสู่แคว้นวัชชีด้วยการทำความสะอาดบ้านเมืองให้สะอาดประดับธงแผ่นผ้า ธงชัย ตั้งฉัตร โปรยน้ำหอม โปรยดอกไม้ห้าสี เพื่อส่งเสด็จไปยังแคว้นวัชชีโดยมีภิกษุแวดล้อม  500 รูป
กษัตริย์ลิจฉวี จัดงานต้อนรับพระพุทธเจ้าเป็นสองเท่าของพระเจ้าพิมพิสาร

                                                     Cr.ภาพ www.dmc.tv

พระพุทธเจ้าทรงประทับที่ประตูเมืองทรงตรัสกับพระอานนท์ดังนี้ " ...เธอจงเรียนรัตนสูตรนี้ ถือเครื่องประกอบพลีกรรมเที่ยวเดินไประหว่างปราการ 3 ชั้น ..."
พระอานนท์จึงนำบาตรของพระพุทธเจ้าใส่น้ำ  เดินประพรมทั่วพระนคร 

พระอานนท์ประกอบพิธีกรรมด้วยการสวดสรรเสริญพุทธรัตนะ ธรรมรัตนะ สังฆรัตนะ   และเดินรอบกำแพงเมืองสามชั้น ในลำดับนั้นเกิดฝนตกหนัก เหล่าอมนุษย์เกิดความหวาดกลัวหนีลนลานออกจากเมืองไป   น้ำท่วมใหญ่พัดพาเอาซากศพออกไปจนหมด  ทำให้บ้านเมืองสะอาด   ชาวเมืองพากันการตกแต่งบ้านเมืองด้วยดอกไม้และของหอม นำของหอมฉาบทาฝาผนังบ้าน ตกแต่งเพดานด้วยรัตนะอันงดงาม  เมื่อพระพุทธเจ้าทรงเสด็จเข้าเมือง ชาวเมืองต่างพากันไปรับเสด็จด้วยการโปรยดอกไม้ ห้าสี ประพรมน้ำหอมด้วยความศรัทธา เคารพเลื่อมใส ในท้ายที่สุดชาวเมืองปวารณาเป็นพุทธมามากะและรับศีลห้า  ภัยทั้งสามได้หมดไปจากแคว้นวัชชี

สันนิษฐานว่า

- เมื่อเกิดภัยแล้ง เป็นไปได้ว่าอาจจะมีการประหยัดเรื่องน้ำ ชนชั้นล่างไม่มีการทำความสะอาดร่างกายให้สะอาด อาจเป็นบ่อเกิดของเชื้อโรค ทำให้เกิดโรคภัยต่าง ๆได้

-การขาดอาหารที่พึงบริโภค ชนชั้นล่างอาจจับสัตว์ที่เป็นแหล่งเชื้อโรคที่ทำให้เป็นโรคระบาดมาเป็นอาหาร
ดังนั้นเมื่อมีการสำรวจธรรมในแต่ละสภา ไม่มีสภาใดบกพร่องเรื่องธรรมจึงหาสาเหตุของภัยแล้งและโรคระบาดไม่ได้
- อมนุษย์ที่เข้ามากินซากศพ สันนิษฐานว่า อาจจะเป็นไปได้ที่ชนเผ่าในบางชนเผ่าในสมัยนั้น มีการกินเนื้อมนุษย์   ก่อให้เกิดความหวาดกลัวกับชาวเมือง

-ก่อนที่พระพุทธเจ้าจะเสด็จเข้าแคว้นลิจฉวี พระอานนท์เข้ามาก่อน ทางแคว้นลิจฉวีมีการทำความสะอาดบ้านเมืองครั้งใหญ่

-การทำความสะอาดพระนคร จึงทำให้ปลอดจากเชื้อโรค มีการประดับตกแต่งบ้านเรือนให้สวยงาม ทำให้เจริญตา จิตใจแจ่มใสขึ้น

- ในการประกอบพิธีกรรมของพระอานนท์ สันนิษฐานว่าพิธีกรรมนี้ก่อให้เกิดกำลังใจ ผู้คนต่างหลั่งไหลเข้ามาร่วมกันในพิธีกรรมเป็นจำนวนมาก เหล่าอนุษย์เกิดความหวาดกลัวจึงหลีกเร้น หนีออกจากเมือง 

-เมื่อฝนตกหนักพัดพาเอาสิ่งโสโครกผ่านไป ความสะอาดเข้ามาแทนที่ทำให้ร่างกาย และสุขภาพแข็งแรงขึ้นในเรื่องของความสะอาด ความเป็นระเบียบ ปรากฏในเรื่องของสรีรัฏฐธรรมสูตร อันเป็นเบื้องต้นของกิจวัตรประจำวันของแต่ละบุคคล

-พระพุทธเจ้าเป็นเสมือนบุคคลที่ฟื้นฟูจิตใจ ทำให้ชาวเมืองมีกำลังใจในการดำเนินชีวิต เข้าใจในหลักธรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่งการรับศีล 5 อันเป็นศีลเบื้องต้นในการดำรงชีวิต

รัตนสูตร   เป็น พระสูตร ใน พระสุตตันตปิฎก   หมวด ขุททกนิกาย   ขุททกปาฐะ   และยังปรากฏในหมวดสุตตนิบาต เป็นพระคาถาจำนวน 17 บท
แต่ปรากฏในพากย์ภาษาสันสกฤตจำนวน 19 บท ดังที่มีอยู่ในคัมภีร์ มหาวัสตุอวทาน ของนิกาย โลโกตตรวาท   และนิกาย มหาสังฆิกะ  
พระสูตรนี้พรรณนาคุณของ พระรัตนตรัย   และป่าวประกาศความยิ่งใหญ่ และคุณลักษณะของพระอริยะเจ้า มีพระโสดาบัน เป็นอาทิ
จุดประสงค์ของการประกาศพระสูตรนี้ก็เพื่อโปรดชาวเมืองเวสาลีให้รอดพ้นจากภยันตรายทั้งหลวงทั้งปวงที่กำลังรุมเร้าเมืองแห่งนี้
และเพื่อยังให้ชาวเมืองทั้งหลายได้มีดวงตาเห็นธรรม
รัตนสูตร หรือรัตนปริตร จัดเป็นหนึ่งในพระ ปริตร   หรือพระคาถาพรรณนาอานุภาพของพระ รัตนตรัย  
โดยได้รับการจัดให้เป็นหนึ่งในพระคาถาหลักของคัมภีร์จตุภาณะวารปาลี
หรือตำรารวบรวมพระปริตรที่เป็นที่นิยมสวดสาธยายกันในศรีลังกา รวบรวมขึ้นในช่วงยุคกลางของประวัติศาสตร์พุทธศาสนา
หรือในยุคที่พระพุทธศาสนากำลังรุ่งเรืองในลังกา นอกจากนี้ ยังมี อรรถกถา อธิบายพระปริตรนี้ในคัมภีร์ ปรมัตถโชติกา  
อรรกถาขุททกนิกาย

คำสำคัญ:โรคระบาด ทุพภิกขภัย  



References:

อรรถกถา ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ รัตนสูตรในขุททกปาฐะ
เรื่อง พรรณนารัตนสูตร   
พระไตรปิฎก เล่มที่ 24 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 16 อังคุตตรนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต  
เรื่อง สรีรัฏฐธรรมสูตร  

http://www.watpamahachai.net เรื่อง รัตนสูตร